تأمین مواد اولیه و نبود ارتباط مؤثر بین بخش تحقیقات و صنعت کشاورزی مهم ترین مشکلات بخش صنعت در تولید ماشین آلات کشاورزی است.
دکتر حسن زکی دیزجی ،رئیس انجمن مهندسی ماشین‌های کشاورزی و مکانیزاسیون ایران در مطلبی تحلیلی با عنوان مکانیزاسیون و گذر از کشاورزی سنتی در شماره 32 آذر ماه ماهنامه سازمان ملی بـهـره وري ایران به بیان دیدگاه های خود پیرامون این موضوع پرداخته است . به گزارش روابط عمومی انجمن مهندسی ماشین‌های کشاورزی و مکانیزاسیون ایران متن این یادداشت بشرح زیر می باشد:
مکانیزاســیون و به کارگیــری فنــاوری ماشــینی در تولیــدات محصــولات کشــاورزی از مؤلفه هــای مهــم بهــره وری بخــش کشــاورزی به شــمارمی آید. در واقــع، مکانیزاســیون کشــاورزی، موتــور محرکــه افزایــش تولیــد محصــولات کشــاورزی اســت و موجــب گــذر از کشــاورزی ســنتی بــه کشــاورزی صنعتــی و پایــدار می شــود و یــک عامــل کلیــدی مهــم بــرای دســتیابی بــه هــدف بهــره وری کل عوامــل تولیــد و کمک بــه تغذیــه جمعیت در حــال رشــد زمیــن اســت. بــا ایــن وجــود، مکانیزاســیون از دو روش موجــب افزایــش بهــره وری در بخــش کشــاورزی می شــود؛ افزایش عملکــرد محصــول و کاهــش هزینه های تولیــد کشــاورزی. از آنجــا کــه مکانیزاســیون ظرفیــت کاری در مــزارع را بیشــتر می کند، بنابرایــن بــا وجــود انــواع ماشــین های کشــاورزی، ســطح زیرکشــت، ســرعت و راندمــان کار افزایــش می یابــد. روش دوم، اثــر مثبــت مکانیزاســیون در افزایــش عملکــرد محصول و افزایــش تولیــد در واحــد ســطح اســت.
-ارتباط مستقیم بهره وری با دانش و فناوری روز
مکانیزاســیون بــا مدیریــت و کاهــش ضایعــات محصــولات کشــاورزی، هزینه هــای تولیــد محصــولات را کاهــش می دهــد. بــرای مثــال، انجــام به موقــع عملیــات زراعــی بــا وجــود تــوان ماشــینی و تکنولوژی هــای مناســب موجــب کاهــش ضایعــات محصــولات تولیــدی می شــود. هرچنــد در نظام هــای کشــاورزی مکانیــزه، هزینه هــای (ثابــت) تولیــد بیشــتر اســت، امــا در شــاخص نســبت فایــده بــه هزینــه، همیشــه نظام هــای کشــاورزی مکانیــزه نســبت بــه نــوع غیرمکانیــزه دســت برتــر را دارنــد. البتــه مکانیزاســیون عــاوه بــر کاهــش ضایعــات، نقــش زیــادی در افزایــش بهــره وری نیــروی کار و ماشــین های کشــاورزی دارد. در کل، دانــش و فنــاوری روز موجــب بهــره وری می شــود.
-چالش های ملی در زمینه طراحی، تولید و به کارگیری ماشین های کشاورزی
ماشــین آلات کشــاورزی در مقایســه بــا نیــروی انســانی ســریع تر، پربازده تــر، کم هزینه تــر، پرقدرت تــر و توانمندتــر هســتند و کارهــا را به گونــه ای بهتــر و کارآمدتــر پیــش می برنــد، بنابرایــن نوســازی و به کارگیــری ادوات و ماشــین آلات جدیــد عــاوه بــر افزایــش ضریــب مکانیزاســیون، موجــب کاهــش هزینه هــا و هدررفــت انــرژی و در نهایــت ســبب افزایــش بهــره وری در بخــش کشــاورزی می شــود، امــا از مهم تریــن مشــکات بخــش صنعــت در تولیــد ماشــین آلات کشــاورزی می تــوان بــه تأمیــن مــواد اولیــه و نبــود ارتبــاط مؤثــر بیــن بخــش تحقیقــات و صنعــت کشــاورزی اشــاره کــرد. تأمیــن ادوات و ماشــین های کشــاورزی از ســه طریــق انجــام می شــود: -
1- تولیدکننــدگان بومــی کــه ادوات و ماشــین آلات را به صــورت ســنتی تولیــد می کننــد کــه اغلــب واحدهــای کوچکی هســتند و فنــاوری و دانــش بــه روزی در کار خــود نداشــته و هیــچ ارتباطی بــا طراحــی مهندســی ندارند. – 2-
2- واردکننــدگان و نماینــدگان شــرکت های بین المللــی کــه انــواع ماشــین های کشــاورزی را از کشــورهای 2 مختلــف وارد می کننــد و بــا توجــه بــه ســودآوری ارزی و گپ هــای قوانیــن اداری و دولتــی، اکثــرا ســوداگری در ایــن بخــش دیــده می شــود. همچنیــن تناســب اقلیــم و فرهنــگ اســتفاده بیــن کشــاورزان نادیــده گرفتــه می شــود، یعنــی بــرای واردات ماشــین آلات، کار کارشناســی و فنــی انجــام نمی دهنــد، در نتیجــه هزینــه ناخواســته ای بــر دولــت (اختصــاص ارز دولتــی) تحمیــل می شــود.
3- تولیدکننــدگان کپــی کار کــه در حــال حاضــر ایــن دســته صنعتگــران زیــاد شــده اند و به رغــم وجــود قوانیــن حــق مالکیت هــای صنعتــی، به دلیــل نبــود ضمانــت اجرایــی ایــن قوانیــن، متأســفانه کپــی کاری از ماشــین آلات داخلــی رو بــه فزونــی اســت. به طــوری کــه ایــن امــر موجــب شــده بیشــتر تولیدکننــدگان دانش بنیــان متضــرر شــوند، از همیــن رو، شــرکت های دانش بنیــان تمایــل کمتــری بــه هزینه کــرد بــرای مکانیزاسیونطراحــی ماشــین های کشــاورزی پرهزینــه دارنــد. البتــه برخــی تولیدکننــدگان نمونــه اولیه یــک ماشــین خارجــی را وارد می کنند و بــا توجــه بــه شــرایط اقلیمــی و نیازهــای گیاهــان و محصــولات کشــاورزی کشــور، ماشــین را طراحــی مجــدد می کننــد کــه ایــن امــر به منظــور بومی ســازی، امــری قابل تقدیــر اســت.
بــا ایــن حــال، کمبــود کمبایــن و ادوات مخصــوص برخــی محصــولات مانند حبوبــات، ضعیــف و پایین بــودن شــاخص های مکانیزاســیون باغــات و ســنتی بودن آنهــا، عــدم امــکان ورود بــه باغــات بــا تراکتــور و ســایر ماشــین آلات، فرســوده و کهنه بــودن نــاوگان ماشــین آلات و عــدم توســعه طراحــی و ســاخت نشــاکاره های مکانیــزه از مشــکات عمــده بخــش مکانیزاســیون به شــمار می آینــد، اگرچــه عمــده مشــکات ایــن حــوزه از عــدم هماهنگــی مراکــز آموزشــی، پژوهشــی، اجرایــی و صنعــت نشــئت می گیــرد.
در همیــن حــال، از جملــه راه حل هــای عملیاتــی بــرای رفــع موانــع پیــش روی توســعه ماشــین های کشــاورزی می تــوان بــه توســعه مراکــز تحقیــق ) بــرای طراحــی ماشــین های R&Dو توســعه ( کشــاورزی نویــن در بیــن صنعتگــران، هدفمندکردن اعتبــارات بانــک کشــاورزی بــرای خریــد و نوســازی نــاوگان ماشــینی، تعریــف صحیــح ارتبــاط موثــر بیــن مراکــز آموزشــی و پژوهشــی بــا مراکــز صنعتــی، به کارگیــری علــم روز در توســعه ماشــین های کشــاورزی، بهبــود دانــش فنــی بهره بــرداران در خصــوص به کارگیــری ماشــین آلات و ادوات کشــاورزی، توســعه کشــاورزی حفاظتــی بــا بهره گیــری مطلــوب از فرصــت در اختیــار و ایجــاد شــده در طــرح جهــش تولیــد در دیم زارهــا، ایجــاد شــرکت های تخصصــی مکانیزاســیون و خــاص محصــولات هــر منطقــه و متعــادل ســازی توزیــع ماشــین آلات در کشــور اشــاره کــرد.